Wady zgryzu u dzieci to obok próchnicy jeden z najczęstszych problemów stomatologicznych dotykający najmłodszych. Obserwuje się je u ponad połowy dzieci w wieku szkolnym, jednak warto zaznaczyć iż swój początek biorą one już w okresie niemowlęcym. To właśnie wtedy w znacznym stopniu rodzice nieświadomie pozwalają na nawyki, które sprzyjają ich rozwojowi. Z jakimi wadami możemy mieć do czynienia i jak je leczyć?

Jakie są rodzaje zgryzu?

Ortodonci wyróżniają kilka rodzajów zgryzu, z których większość określana jest jako wada i wymaga odpowiedniego leczenia. Pod kątem ustawienia zębów górnych i dolnych wyróżnia się następujące rodzaje zgryzu:

• przodozgryz,
• tyłozgryz,
• zgryz głęboki,
• zgryz otwarty,
• zgryz krzyżowy.

Czym są wady zgryzu?

Wada zgryzu to nic innego jak zaburzenie w budowie i funkcjonowaniu narządów jamy ustnej. Zazwyczaj wady zgryzu utrudniają takie czynności jak jedzenie, oddychanie oraz prawidłową mowę. Mogą także wpływać na stan uzębienia oraz otaczających jamę ustną stawów. Nie bez znaczenia jest też aspekt estetyczny. Często bowiem wady zgryzu są przyczyną kompleksów, zwłaszcza w przypadku osób starszych i wad prowadzących do deformacji twarzy. Jeżeli chodzi o nieprawidłowy zgryz, wady dzielone są głównie ze względu na ułożenie przestrzenne i wyróżnia się:

• wady pionowe (zgryz krzyżowy, zgryz przywieszony),
• wady pośrodkowe (tyłozgryz, przodozgryz)
• wady poprzeczne (zgryz otwarty, głęboki zgryz).

Dodatkowo wyróżnia się inne nieprawidłowości, takie jak np. krzywy zgryz u dziecka spowodowany nadmiernym stłoczeniem zębów w jamie ustnej czy też wadę przeciwną, polegającą na powstawaniu zbyt dużych szpar pomiędzy poszczególnymi zębami.

Przyczyny wad zgryzu u dzieci

Wady zgryzu u dzieci wynikają z nieprawidłowego położenia względem siebie kości szczęki i łuków zębowych. Zdarza się, że mają one charakter wrodzony, wynikający z silnych predyspozycji genetycznych lub np. stosowanych przez ciężarną środków leczniczych. Zdecydowanie częściej jednak wada zgryzu u dziecka pojawia się wraz z jego rozwojem i jest efektem pewnych nieprawidłowych zachowań. Wśród czynników sprzyjających powstawaniu wad zgryzu wymienia się:

• nieprawidłowe przystawianie dziecka do piersi lub karmienie butelką,
• ssanie kciuka,
• zasysanie policzków i warg,
• oddychanie przez usta,
• gryzienie różnego rodzaju przedmiotów,
• zgrzytanie zębami.

Krzywy zgryz u dzieci może być również wynikiem nieleczonej próchnicy. Zazwyczaj ma to związek z przedwczesnym usunięciem jednego lub kilku zębów i przemieszczaniem się w puste przestrzenie innych zębów, zwłaszcza stałych. Z tego względu niezwykle ważna jest codzienna higiena jamy ustnej u dzieci, między innymi za pomocą bezpiecznych i naturalnych produktów z serii natureON. Regularnie stosowana pasta natureON Kids, dzięki zawartości ksylitolu oraz naturalnego ekstraktu z mięty nie tylko hamuje rozwój chorobotwórczych bakterii, ale także tworzy na powierzchni zębów swoistą barierę przeciwpróchniczą, zabezpieczającą szkliwo zębów przed uszkodzeniem. Z czasem może ona być zastąpiona u starszych dzieci przez pastę natureON Aloe Vera Sensitive, która jest równie bezpieczna i skuteczna w walce z próchnicą, a jej doskonałym uzupełnieniem jest płyn do płukania jamy ustnej z tej samej serii.

Jakie są rodzaje wad zgryzu u dzieci?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jeżeli chodzi o wady zgryzu u dzieci, rodzaje dzieli się między innymi ze względu na ułożenie przestrzenne. Osobną grupę stanowią poza tym wady zgryzu wynikające z przesunięcia pojedynczych zębów. Z jakimi nieprawidłowościami u dzieci najczęściej borykają się stomatolodzy?

W statystykach zdecydowanie wygrywa tyłozgryz, który diagnozowany jest w ponad 70% przypadków. Czym się charakteryzuje? W jego przypadku obserwuje się wysunięcie górnego łuku zębowego do przodu, przez co niemożliwe jest zetknięcie się ze sobą przednich zębów. Odwrotnością tej wady jest przodozgryz, kiedy to obserwowana jest wysunięta dolna szczęka u dziecka, a zęby zachodzą z przodu na zęby górne. Obie te wady prowadzą do nienaturalnego napięcia mięśni twarzy i z czasem zdeformowania jej wyglądu.

Zdecydowanie rzadszą, lecz równie poważną wadą jest zgryz otwarty, w przypadku którego obserwowany jest brak styku pomiędzy zębami górnymi i dolnymi na przednim lub tylnym odcinku łuków zębowych, w efekcie czego powstaje tzw. szpara niedogryzowa. Nieleczony zgryz otwarty może prowadzić m.in. do wykształcenia się tzw. podniebienia gotyckiego, a także obniżenia napięcia mięśni języka oraz warg i niedorozwój szczęki oraz mowy. Równie rzadką wadą jest zgryz głęboki, w przypadku którego dochodzi do zachodzenia zębów górnych na dolne i ścierania się szkliwa, a także zgryz krzyżowy, kiedy łuki zębowe nieprawidłowo zachodzą na siebie i wykazują niesymetryczne przesunięcie względem siebie.

Krzywy zgryz to ponadto wszelkiego rodzaju stłoczenia i odseparowania zębów. W przypadku stłoczeń, wyrastające zęby stałe nie mają miejsca na poprawne ułożenie i obracają się i ustawiają pod różnymi, nieprawidłowymi kątami. Taki brak miejsca może wynikać m.in. ze zbyt wąskiej szczęki lub przesunięć zębów po usunięciu niektórych z nich. Zdarzyć się może jednak również sytuacja odwrotna, kiedy miejsca jest aż za dużo. Wtedy w uzębieniu widoczne są spore szpary, utrudniające m.in. prawidłową wymowę. Najczęściej szparowatość ma charakter rodzinny i udowodniono, że niektóre osoby są do niej predysponowane genetycznie.  Zdarza się jednak, że jest ona efektem nadmiernego wypadania zębów w wyniku rozwijającej się w jamie ustnej próchnicy.

Leczenie wad zgryzu u dzieci

Pojawienie się wady zgryzu u dziecka stanowi poważne zagrożenie dla jego prawidłowego rozwoju. Krzywy zgryz często powoduje różnego rodzaju choroby dziąseł i utrudnia dbanie o codzienną higienę, w efekcie prowadząc do wystąpienia próchnicy, a także zaburza prawidłowe funkcjonowanie stawów szczęki.  Warto podkreślić, że rzadko kiedy wady występują samodzielnie. Zazwyczaj mają one charakter złożony, a najbardziej widoczna z nich uznawana jest za wadę wiodą

Leczenie wad zgryzu jeszcze w okresie dziecięcym jest istotne, ponieważ pozwala uniknąć wielu ze wspomnianych wyżej konsekwencji. Tak naprawdę nie ma jednoznacznie wyznaczonych kryteriów, według których należy rozpocząć leczenie, jednak zazwyczaj powinno ono mieć miejsce nie później niż do 12. roku życia dziecka. Podstawą do rozpoczęcia leczenia jest uzębienie stałe, wady zgryzu mleczaków leczone są wyłącznie wtedy, gdy utrudniają one maluchom codzienne funkcjonowanie. Nie zmienia to jednak faktu, iż w przypadku ich stwierdzenia mały pacjent powinien pozostawać pod stałą opieką ortodonty lub stomatologa.

Ortodonta rozpoczyna leczenie od zebrania dokładnego wywiadu lekarskiego i określenia, która wada jest dominująca w przypadku naszego dziecka i pod tym kątem dobiera odpowiednią metodę leczenia. Najczęściej terapia wad zgryzu opiera się o:

• ćwiczenia mięśniowe,
• leczenie narzędziami typu szpatułka, płytka przedsionkowa lub proca bródkowa,
• aparaty ortodontyczne ruchome i stałe,
• w skrajnych przypadkach chirurgię szczękową.

Odpowiednio szybkie rozpoczęcie leczenia pozwala uzyskać w krótkim czasie satysfakcjonujące rezultaty, w tym nawet całkowitą redukcję danej wady. Z tego względu warto regularnie kontrolować stan uzębienia dziecka i nawet przy braku wyraźnych przesłanek raz na jakiś czas odwiedzić z dzieckiem ortodontę. Pierwsza taka wizyta powinna nastąpić w momencie, kiedy dziecko posiada już pełne uzębienie mleczne. Pamiętajmy, im mniejsza wada tym leczenie jest krótsze i mniej inwazyjne, a jednocześnie pozwala uzyskać doskonałe i trwałe rezultaty. W leczeniu ważną rolę odgrywa również profilaktyka, dlatego rodzice powinni zwracać szczególną uwagę na eliminację wszelkiego rodzaju nieprawidłowych nawyków u swoich dzieci.