Szkliwo – najtrwalsza tkanka ludzkiego ciała, o największym stopniu mineralizacji. Chroni wnętrze zęba, tzw. miazgę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. To od stanu szkliwa zależy czy dojdzie do jego erozji i rozwoju kamienia nazębnego oraz próchnicy. Jak zadbać o nie by było mocne i ochronić je przed szkodliwym działaniem czynników z zewnątrz?
Co to jest remineralizacja i demineralizacja szkliwa?
Z czego składa się szkliwo? W prawie 96% z minerałów o działaniu ochronnym, dzięki którym jest wytrzymałe i twarde. Ze względu jednak na tak wysoki stopień mineralizacji, jest ono stosunkowo kruche i podatne na uszkodzenia mechaniczne. Co wpływa niekorzystnie na stan szkliwa? Przede wszystkim bakterie, które przy określonych wartościach pH jamy ustnej zaczynają niszczyć jego strukturę. Proces o którym mowa to nic innego jak demineralizacja szkliwa, czyli stopniowe pozbawianie go najważniejszych jonów, tj. wapniowych i fosforanowych. Zachodzi to głównie po spożyciu cukrów, które w jamie ustnej zaczynają ulegać procesom fermentacyjnym.
Co to jest remineralizacja? Nic innego jak ponowne wbudowywanie tych jonów w strukturę szkliwa, co pozwala na przywrócenie pełni jego właściwości ochronnych. Aby jednak remineralizacja szkliwa mogła zajść, w zębach nie może być żadnych znaczących ubytków, a co najwyżej niewielkie plamy próchnicowe. W przeciwnym razie konieczne jest leczenie stomatologiczne o charakterze inwazyjnym.
Na czym polega remineralizacja szkliwa?
Remineralizacja szkliwa to proces chemiczny. Zapewniając odpowiednie pH jamy ustnej, dostarczane na różne sposoby jony fluorowe, fosforanowe oraz wapniowe tworzą wraz z rozpuszczającym się w szkliwie hydroksyapatytem jego bardziej odporną wersję, tj. fluoroapatyt. Proces ten wygląda identycznie zarówno dla pojedynczych ubytków w strukturze zęba jak i dla plam próchnicowych. Do remineralizacji stomatolodzy stosują przede wszystkim związki fluoru, ale również bioaktywne szkło, nanohydroksyapatyt czy kompleks fosfopeptydu kazeiny w postaci żeli lub pianek. Aby utrzymać skuteczność procesu, konieczne jest powtarzanie zabiegu około 2-4 razy w roku. Tego typu remineralizacja szkliwa może być przeprowadzana u wszystkich osób po 6. roku życia, również w warunkach domowych.
Inna metoda remineralizacji to nakładanie lakierów fluorkowych, czyli popularne lakowanie. Charakteryzują się one wysoką zawartością fluoru (nawet 22000 ppm!), dostosowaną do wieku pacjenta. Mogą być stosowane zarówno do remineralizacji mleczaków jak i zębów stałych i podobnie jak w przypadku wspomnianych wcześniej żeli, zabieg należy powtarzać minimum dwa razy w roku.
Remineralizacja szkliwa u dzieci
Remineralizacja szkliwa u dzieci poniżej 6. roku życia przebiega głównie poprzez zastosowanie odpowiedniej profilaktyki domowej. Ze względu na ryzyko przedawkowania fluoru, pasta do remineralizacji szkliwa u dzieci nie może zawierać więcej niż 1000 ppm fluoru, a u dzieci poniżej 3. roku życia nawet mniej. Dawkę tą możemy modyfikować albo kupując pastę z mniejszą ilością fluoru, albo nakładając mniejszą jej ilość na szczoteczkę. Dla przykładu maluchom do 3. roku życia na jedno mycie wystarczy porcja pasty wielkości ziarenka ryżu, a starszym o wielkości ziarnka grochu. U dzieci po 6. roku życia, ze względu na nabytą już umiejętność dokładnego płukania i wypluwania pasty, może być stosowana zwykła pasta dla dorosłych, o średniej zawartości fluoru na poziomie 1500 ppm.
Dodatkowo w szkołach i przedszkolach, a także w ramach rutynowej wizyty stomatologicznej, dentysta może wykonać wspomniane wcześniej lakowanie zębów, które jest bezbolesne, a daje dużo bardziej skuteczną ochronę.
Remineralizacja szkliwa u dorosłych
U osób dorosłych, u których występuje dużo ryzyko próchnicy zalecana jest specjalistyczna pasta do remineralizacji szkliwa, w przypadku której stężenie fluoru sięga 5 tysięcy ppm. Aby w ten sposób uzyskać oczekiwane rezultaty, należy ją stosować co najmniej 3- 6 miesięcy. Jeżeli jednak nie przyniesie ona oczekiwanych rezultatów, konieczne jest sprawdzenie czy nie występuje ubytek uniemożliwiający prawidłowe zajście procesu. Stosowanie tej pasty można również połączyć z jednym z zabiegów remineralizacyjnych wykonywanych w gabinecie dentystycznym.
Remineralizacja szkliwa w domu
Jak już wspomnieliśmy, domowa remineralizacja szkliwa może być przeprowadzona na wiele sposobów. Najwygodniejsze jest oczywiście stosowanie odpowiedniej pasty do zębów i profilaktyka, polegająca na myciu zębów co najmniej dwa razy dziennie, rano i wieczorem. Należy również pamiętać o ograniczeniach wiekowych u dzieci.
Interesującym rozwiązaniem, dostępnym w aptekach są tzw. płukanki z zawartością fluoru. Mogą być one stosowane przez starsze dzieci oraz dorosłych. Do codziennego stosowania najlepiej wybierać te o niższej zawartości fluoru (do 300 ppm). Jeżeli jednak mamy problem z systematycznością, można wybrać te zawierające wyższe dawki. Z pewnością jednak ze względu na częstotliwość stosowania, na efekty ich działania trzeba będzie dłużej poczekać. Również omawiane wcześniej żele fluorkowe w określonych sytuacjach mogą być stosowane w warunkach domowych, jednak powinno to zawsze być dokładnie skonsultowane ze stomatologiem nas prowadzącym.
Ciekawym rozwiązaniem są ponadto gumy do żucia z dodatkiem fluoru lub stosowane do pozbywania się resztek jedzenia z przestrzeni międzyzębowych wykałaczki oraz nici dentystyczne, również z dodatkiem fluoru.
Jakie są korzyści remineralizacji szkliwa?
Po co w ogóle przeprowadzana jest remineralizacja szkliwa? Przede wszystkim dlatego, że odpowiednia kondycja szkliwa zapobiega nie tylko próchnicy zębów, ale również chorobom dziąseł. Przykładowe korzyści, które zapewnia regularna remineralizacja szkliwa to:
- Zmniejszenie nadwrażliwości zębów;
- Ochrona przed próchnicą;
- Rozjaśnienie i wybielenie szkliwa;
- Wzmocnienie struktury szkliwa i całego zęba.
Jak dbać o szkliwo zębów by osiągnąć najlepsze rezultaty? Lekarze zgodnie twierdzą, że najlepsze wyniki uzyskiwane są poprzez połączenie zabiegów w gabinecie stomatologicznym i kontynuację ich w domu. Warto zaznaczyć, że w wielu gabinetach zabiegi remineralizacji wykonywane są bezpłatnie, w ramach współpracy z NFZ. Kilka tak prostych czynności jak wybór odpowiedniej pasty do zębów i regularne jej stosowanie sprawią, że nasze zęby będą odporne na działanie szkodliwych bakterii i w dobrym stanie będą nam służyć przez wiele lat.
Bibliografia:
http://ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci/article/download/55/54
http://zdrowezeby.net.pl/na-czym-polega-remineralizacja-zebow/
