Aparaty ortodontyczne to doskonałe narzędzie do leczenia zgryzu, stosowane od lat przez ortodontów. Zarówno stałe (mocowane za pomocą zamków na zębach), jak i ruchome (złożone z płytki akrylowej i elementów drucianych), działają na uzębienie ciągłą, lecz stosunkowo niewielką siłą. By osiągnąć zamierzony cel potrzeba jednak sporo czasu, a także samokontroli ze strony pacjenta, zwłaszcza w zakresie higieny. Aparaty ortodontyczne składają się bowiem z wielu niewielkich przestrzeni, które stanowią idealne miejsce do tworzenia się płytki nazębnej i rozwoju bakterii i grzybów. Jeżeli higiena nie będzie przestrzegana, nasze zęby co prawda staną się proste, ale po zdjęciu aparatu będą natychmiast wymagały leczenia. Jak dbać o zęby z aparatem ortodontycznym?

Szczotkowanie zębów z aparatem ortodontycznym

Elementy stanowiące podstawę aparatu stałego, czyli tzw. zamki, zamocowane są za pomocą specjalnego kleju do powierzchni zębów, a do nich mocowany jest drut i śruby, którym w trakcie leczenia modyfikuje się siłę. Ze względu na ich stosunkowo dużą powierzchnię i liczne załamania, ich codzienna higiena wcale nie jest prosta. Mycie zębów z aparatem ortodontycznym wymaga nie tylko więcej uwagi i dokładności, ale z pewnością również wiele cierpliwości. Aby było efektywne, potrzebny jest także odpowiedni sprzęt, bowiem zwykła szczoteczka do zębów nie zagwarantuje w tym wypadku dokładnego czyszczenia.

Jaką szczoteczkę wybrać?

Jak już wspomnieliśmy, w przypadku zębów z aparatem ortodontycznym potrzebny jest specjalny sprzęt umożliwiający ich pielęgnację. Jaka szczoteczka do zębów z aparatem będzie zatem najlepsza? Tak naprawdę potrzebne są co najmniej dwie, a czasem nawet trzy różne szczoteczki. Podstawę oczywiście stanowi zwykła szczoteczka, która jednak powinna mieć dwie długości włosia, krótsze w środku i dłuższe na brzegach. Może być ona manualna, ważne jednak, by włosie było miękkie i jak najbardziej elastyczne, co zapobiegnie podrażnieniu dziąseł. Oprócz niej potrzebne są także tzw. szczoteczki międzyzębowe lub jednopęczkowe, które dają możliwość dotarcia do przestrzeni wokół zamków oraz elementów umiejscowionych bezpośrednio przy dziąsłach. Szczoteczki ortodontyczne często mają specyficzny układ włosia, pozwalający na dokładne czyszczenie przestrzeni między drutami. Umieszczone na długiej i giętkiej szyjce pozwalają na swobodne manewrowanie, zwłaszcza w tylnych częściach szczęki. Szczoteczki jednopęczkowe, czyli tzw. wyciorki są bardzo niewielkich rozmiarów, dzięki czemu są w stanie dotrzeć do każdego zakamarka, ich użytkowanie wymaga jednak sporo cierpliwości.

Metody szczotkowania zębów z aparatem stałym

Szczotkowanie zębów z aparatem ortodontycznym powinno być wykonywane w określonej kolejności. Zawsze należy zaczynać od miejsc najtrudniej dostępnych, czyli tam gdzie umiejscowione są elementy aparatu. Najbardziej skomplikowane są one na zębach trzonowych, gdzie oprócz zamków są również m.in. pierścienie. Idąc od tyłu w kierunku frontu pamiętajmy o dokładnym oczyszczeniu również okolic przydziąsłowych i policzkowych. Każdy zamek i łuk powinien być dokładnie wyszczotkowany. W kolejnym etapie należy wyszczotkować żeby od strony łuku podniebiennego i języka, a na sam koniec dopiero szczyt zębów, czyli tzw. powierzchnię żującą.

Niektórzy ortodonci zalecają specjalne metody szczotkowania zębów z aparatem. Są to:

• Metoda Roll – niezbędna jest do niej szczoteczka ortodontyczna z włosiem w kształcie litery V, którą należy ustawić poziomo, pod kątem około 45 stopni w stosunku do zamków aparatu. Ruchy wykonywane w trakcie mycia powinny mieć charakter obrotowo-wymiatający, a główka przesuwać się od linii dziąseł do szczytu zębów. Ze względu na fakt, iż włosie szczoteczki powinno wnikać pomiędzy zęby i elementy aparatu, szczotkowanie powinno być na tyle delikatne by ich nie uszkodzić.
• Metoda zmodyfikowana Bass’a – znajduje zastosowanie na tych zębach, które są pozbawione elementów aparatu. W tym wypadku potrzebna jest miękka szczoteczka o zaokrąglonym włosiu, dzięki której bez problemu można usunąć zanieczyszczenia oraz osady bakteryjne nie tylko z powierzchni zębów, ale również kieszonek dziąsłowych. Wykorzystuje się ją przede wszystkim w okolicach szyjek zębowych, a w trakcie mycia włosie należy kierować właśnie w kierunku korzeni zębowych, wykonując ruchy drgające tam i z powrotem, połączone z ruchami wymiatającymi.

Nitkowanie zębów z aparatem ortodontycznym

W większości przypadków, nawet wykonane z największą starannością mycie zębów z aparatem ortodontycznym nie wystarczy. Konieczne jest jeszcze po ich umyciu szczoteczką, dokładne wyczyszczenie przestrzeni międzyzębowych za pomocą specjalnie stworzonej do tego celu nici dentystycznej Super Floss. Składa się ona z trzech części:

• Nawoskowanej części najdłuższej – jej rolą jest usunięcie zanieczyszczeń z bocznych powierzchni zębów;
• Puszystej części – czyszczącej zamki aparatu oraz powierzchnię zębów,
• Krótkiego odcinka sztywnego – umożliwia przeprowadzenie nici pod łukiem aparatu.

Jak powinno wyglądać takie czyszczenie? Nić dentystyczna do aparatów dostępna jest w gotowych odcinkach, tak więc należy przygotować jeden z nich i żyłkowy koniec przeprowadzić pionowo pod łukiem aparatu aż to wprowadzenia puszystej części. Następnie otaczamy nią zamek i czyścimy przestrzeń wokół niego. Należy to robić delikatnie, by nie uszkodzić elementów aparatu. Po jej wyjęciu wykorzystujemy najdłuższą część nitki, by wyczyścić przestrzenie międzyzębowe.

Płukanie i irygacja zębów z aparatem ortodontycznym

Oprócz szczoteczek i nici, użytkownicy aparatów ortodontycznych mogą również skorzystać ze specjalnego urządzenia jakim jest irygator. Kieruje on cienki, mocno skoncentrowany strumień wody, który ma możliwość dojść do zakamarków niedostępnych dla wspomnianych wcześniej narzędzi, bez ryzyka uszkodzenia elementów aparatu. Irygacja może być przeprowadzana po każdym myciu zębów. Jeżeli jednak nie chcemy inwestować w dodatkowy sprzęt, możemy dodatkowo wykonywać płukanki płynami do higieny jamy ustnej, Skutecznie eliminują one płytkę nazębną i działają antybakteryjnie, hamując rozwój drobnoustrojów nawet w najtrudniej dostępnych miejscach.

Jak dbać o aparat ruchomy?

Jak widać higiena jamy ustnej w przypadku stałych aparatów ortodontycznych to nie lada wyzwanie. A jak wygląda to przy aparatach ruchomych? Wydawać by się mogło, że w ich przypadku nie ma takiego problemu, choć higiena jest tu również niezwykle istotna. Standardem jest regularne szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie oraz stosowanie płynu do płukania jamy ustnej. Ruchome aparaty ortodontyczne często powodują podrażnienia i otarcia, tak więc dobrym wyborem są płukanki na bazie ekstraktów ziołowych.

A jak dbać o ruchomy aparat do zębów by odpowiednio nam służył? Z racji tego, że aparat tego typu użytkowany jest jedynie przez kilka godzin w ciągu dnia, po jego wyjęciu z ust zawsze należy go umyć przy pomocy szczoteczki i delikatnej pasty do zębów pod bieżącą wodą. Dzięki temu możliwe jest usunięcie zgromadzonego na nim w trakcie noszenia osadu. Ważne jest również, by po jego osuszeniu umieścić go w specjalnym pojemniku z otworami, które zapewniają wentylację i uniemożliwiają rozwój bakterii. Ze względu na fakt, iż tradycyjna szczoteczka do zębów w tym wypadku nie jest w stanie dotrzeć do wszelkich zakamarków, doskonałą alternatywą jest specjalna szczoteczka do czyszczenia protez zębowych. Posiada ona podwójną główkę, z czego jedna przypomina szczotkę do czyszczenia butelek, idealną do szorowania trudno dostępnych miejsc. Do czyszczenia aparatu ruchomego można również zastosować wspomniane wcześniej szczoteczki jednopęczkowe, które są w stanie dotrzeć praktycznie w każdy zakamarek.

Raz na jakiś czas warto taki aparat zamoczyć w roztworze ze specjalnych tabletek czyszczących i wody, które szybko rozpuszczają gromadzący się na niektórych częściach aparatu osad i kamień. W ten sposób nie tylko skutecznie oczyścimy, ale również w całości zdezynfekujemy ruchomy aparat ortodontyczny. Należy jednak pamiętać, by przestrzegać czasu zamaczania, w przeciwnym razie część akrylowa może ulec uszkodzeniu i uniemożliwić dalsze użytkowanie aparatu.

Nie należy również zapominać o odpowiednim obchodzeniu się z tego rodzaju aparatem. Aby spełniał on swoje zadanie, nie może on posiadać żadnych uszkodzeń. Najbezpieczniej jest zawsze trzymać go za część akrylową stanowiącą jego bazę. W ten sposób mamy gwarancję, że istotne z punktu widzenia leczenia łuki i klamry nie ulegną uszkodzeniu.

Źródło: